garbow

Mieszkańcy Garbowa uhonorowali swojego słynnego krajana, bohatera spod Grunwaldu. To pierwszy w Polsce pomnik znamienitego rycerza. Tak wygląda jedyny w Polsce pomnik Zawiszy Czarnego - dzieło Gustawa Hadyny. (fot. Małgorzata Płaza).
Pomnik Zawiszy Czarnego, jednego z najsłynniejszych rycerzy średniowiecznej Europy, został odsłonięty niedzielę w Garbowie koło Sandomierza, jego rodzinnej miejscowości. Wkrótce w nowo otwartym Domu Kultury powstanie izba pamięci, poświęcona bohaterowi spod Grunwaldu. To pierwszy w Polsce pomnik Zawiszy Czarnego. Odsłonięto go w wyjątkowym czasie - w przededniu 600-lecia zwycięstwa polskiego rycerstwa nad Zakonem Krzyżackim na polach Grunwaldu. W niedzielnych uroczystościach wzięli udział inicjatorzy budowy pomnika, jego twórca - artysta rzeźbiarz Gustaw Hadyna, przedstawiciele władz różnych szczebli i stowarzyszeń, którym patronuje rycerz z Garbowa, oraz mieszkańcy okolicznych miejscowości. Monument odsłonięto przy dźwiękach "Bogurodzicy".

WYJĄTKOWY CZAS

Pomnik jest zwieńczeniem kilkuletnich starań mieszkańców-społeczników. Inicjatywę udało się zrealizować przy wsparciu Urzędu Gminy i zawiązanemu w 2008 roku Stowarzyszeniu Pamięci Zawiszy Czarnego Herbu Sulima z Garbowa.
Jak podkreślił w niedzielę wójt Dwikozów Marek Łukaszek, pomnik jest odsłaniany w wyjątkowym czasie, po pierwsze - ze względu na rocznicę grunwaldzką, po drugie - z uwagi na powódź, która w czerwcu dotknęła gminę Dwikozy.
Tragedia zweryfikowała pierwotne plany. Miały tu być huczne uroczystości. Jednak ze względu na tragedię mają one skromniejszy wymiar. Nie wypada hucznie się bawić, gdy w sąsiedztwie rozegrał się taki dramat. Z tego powodu Urząd Gminy został wyłączony z przygotowania uroczystości. Cały ciężar wzięło na siebie stowarzyszenie - podkreślił Marek Łukaszek.

NIE TYLKO RYCERZ

Monument ma 2,5 metra wysokości, jest wykonany z brązu. Gustaw Hadyna zaznaczył, że wizerunek rycerza jest jego autorskim pomysłem. - Posiłkowałem się fachową literaturą - podkreślił twórca. Szczegóły historyczne, dotyczące chociażby ubioru rycerza, były konsultowane z doktorem Tomisławem Giergielem, historykiem z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
W czasie niedzielnych uroczystości Tomisław Giergiel nie krył satysfakcji z tego, że w Garbowie stanął pomnik Zawiszy. - Jeszcze kilkanaście czy kilkadziesiąt lat temu historycy nie mieli pewności, że Zawisza pochodził właśnie z tego Garbowa, przypuszczano, że może z Garbowa pod Łęczycą lub lubelskiego. Badania z ostatnich lat nad osadnictwem i rycerstwem rozwiały wątpliwości - Garbów w parafii Góry Wysokie figuruje w źródłach jako własność Zawiszy - powiedział historyk.
Tomisław Giergiel zwraca uwagę na jeden z aspektów osobowości Zawiszy - swobodę, z jaką ten rycerz i dyplomata obracał się w różnych kręgach, i to nie tylko w Polsce. - Zawisza był bywalcem dworów, uczestnikiem soborów. Z równą swobodą obracał się wśród osób świeckich i duchownych. Ta swoboda to cecha, której nam dzisiaj brakuje. Mamy więcej kompleksów niż Polacy w XV wieku. Powinniśmy brać przykład z Zawiszy - stwierdził Tomisław Giergiel. Podczas uroczystości nie mogło zabraknąć akcentu grunwaldzkiego. Zawisza odegrał w bitwie z 15 lipca 1410 roku bardzo ważną rolę, w krytycznym momencie, gdy chorągiew królewska dostała się w ręce krzyżackie. Takie wydarzenie mogło być uznane za sygnał do odwrotu. Zawisza zorganizował jednak słynny kontratak, w którym odbito sztandar królewski - podkreślił Karol Bury, kasztelan Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej.

BLISKI RÓWNIEŻ KIBICOM

Przedstawiciele różnych organizacji, którym patronuje Zawisza, przekonywali, że starają się kultywować cechy i wartości utożsamiane z rycerzem z Garbowa. Cieszy nas, że nasz patron został uhonorowany w tak znamienity sposób, i to w miejscu swojego urodzenia - zaznaczył Stanisław Teichert, dyrektor Centrum Wychowania Morskiego Związku Harcerstwa Polskiego Zespół Amatorski Zawisza Czarny.
Rycerz z Garbowa od niemal półwiecza jest patronem jachtu, należącego do centrum. Poprzednikiem jachtu był statek zbudowany w 1934 roku, również noszący imię Zawiszy.
W niedzielnych uroczystościach uczestniczył również przedstawiciel stowarzyszenia kibiców piłkarskiego klubu Zawisza z Bydgoszczy. W swojej działalności kibicowskiej i tej dotyczącej klubu staramy się kultywować te wartości, które uosabia Zawisza, a więc honor i wierność - przywiązanie do barw klubowych - stwierdził.
Uczestnik uroczystości zacytował słowa pieśni śpiewanej na trybunach, przywołującej imię i cnoty Zawiszy. Na ręce prezesa Stowarzyszenia Pamięci Zawiszy Czarnego Herbu Sulima z Garbowa Stanisława Turbakiewicza przekazał proporzec swojej organizacji. Trafi on do izby pamięci.

DOM KULTURY RÓWNIEŻ OTWARTY

Izba pamięci powstanie już wkrótce w nowo wyremontowanym Domu Kultury. Będą w niej między innymi zbroja zrobiona na wzór tej, którą nosił Zawisza i historyczne chorągwie. Mieszkańcy Garbowa są dumni z bohaterskiego i sławnego przodka. Liczą na to, że pomnik Zawiszy Czarnego przyciągnie turystów.

Małgorzata PŁAZA, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.