4 pułk saperów

4 pułk saperów

W kwaterze cmentarza wojskowego, który powstał na początku niepodległości Polski, przy starym Cmentarzu Katedralnym, wybudowany został monumentalny pomnik ku czci żołnierzy 4 pułku saperów poległych w walkach w latach 1918-1920. Pomnik wznieśli koledzy-żołnierze rezerwiści pod kierownictwem por. rezerwy Mrówczyńskiego w 1923 roku w czasie odbywania ćwiczeń rezerwistów w 4 p. saperów. Budowla góruje wśród krzyży - mogił żołnierzy zmarłych w wyniku epidemii grypy zw. "hiszpanką", która poczyniła znaczne straty osobowe w garnizonie zimą 1919/1920 roku. Całkowita wysokość pomnika przekraczała 5 metrów. Pomnik usytuowano w szerokiej, wysuniętej płycie betonowej. Dolną część stanowi kwadratowy postument o bokach 3x3 m i wysokości 1 m. Na jego czterech ścianach wykonano cztery półkoliste wnęki, z których dwie ozdobiono elementami rozpoznawczymi korpusu saperów. Od strony wschodniej (pierwotnie frontowej) istnieją dwie małe schodkowe niszki. Na podstawie widoczny jest również mały cementowy pulpit wykonany w latach pięćdziesiątych XX wieku z tabliczką o treści: "Bohaterom żołnierzom 4 pułku saperów poległym za Ojczyznę w latach 1939-1945". Na całość piramidalnie ułożono kamienie z piaskowca, wapienia, granitu i powleczono cementową zaprawą. Szczyt pomnika zwieńcza zrywający się do lotu biały orzeł. Na zboczach skalistego stożka umieszczone są dwa odlewy wieńcy z cementu oraz tuż obok pierwotna tabliczka z okresu budowy pomnika, a na niej rysunek krzyża i napis: "Żołnierzom 4 Płk. Sap. Poległym w latach 1918-1920 - Koledzy". Napis ten w okresie PRL-u był celowo skuty, by nie budził dociekliwości historii. W 1969 roku staraniem byłych żołnierzy zawodowych 2 pp. Leg. i jego dowódcy płk/gen. Ludwika Czyżewskiego i wielu śmiałych obywateli, ufundowano oraz w kameralnej uroczystości odsłonięto umocowaną z czarnego granitu tablicę ze słowami: "Na wieczną pamięć żołnierzom 2 pp. Leg. poległym w walce z najeźdźcą hitlerowskim na wszystkich frontach II wojny światowej w XXX rocznicę - społeczeństwo Ziemi Sandomierskiej". Całość monumentu otacza 7 słupów betonowych, połączonych dekoracyjnym łańcuchem, każdy słup zakończony jest metalowym elementem stylizowanego sztyletu. Od strony południowej pomnika (obecnie frontalnej) wykonano dojście od ul. Mickiewicza. Zakład Gazowniczy w Sandomierzu wykonał dwa pokaźnych rozmiarów znicze gazowe, które płomieniami uświetniają odbywające się tu uroczystości narodowo-patriotyczne.

odsłonięcie pomnika

Cmentarz wojskowy przy ul. Mickiewicza. Odsłonięcie Pomnika Saperów - 1923 r.
Zbiory prywatne. Repr. J. Sierokosz, 1991 r., neg. PKZ O/ Kielce