Miasto czynnie uczestniczy w przygotowaniu powstania. Od 1860 r. odbywały się tu regularne zjazdy okolicznego duchowieństwa. Władze zaborcze były jednak bardzo czujne. W dniu 17 XI 1861 r. w Zawichoście w czasie odprawianego nabożeństwa wojsko rosyjskie otoczyło kościół franciszkanów i nie pozwoliło odbyć procesji, a kilka osób aresztowano. W 1862 r. właśnie w Zawichoście zapadły decydujące uchwały co do niedalekiej przyszłości. Miejscowe duchowieństwo opowiedziało się jako jedno z pierwszych za powstaniem, obok Częstochowy i Świętego Krzyża. Po wybuchu powstania miał tutaj swoją kwaterę powstaniec Władysław Zapałowski - "Płomień".
Zawichost wystawił kilkunastu powstańców, którzy pod dowództwem Topór Zwierzdowskiego walczyli 24 II 1864 r. pod Opatowem. Po klęsce powstania rozpoczęły się prześladowania jego uczestników, które dotknęły również zawichościan. Dwóch z nich /Wyszomirski i Nowecki/ zostało zesłanych na Syberię. Wśród aresztowanych znalazł się burmistrz miasta Wilski, którego oskarżono o popieranie powstania i usunięto z zajmowanego urzędu. Represje dotknęły także miejscowe duchowieństwo. Już 15 IV 1863 r. wojsko rosyjskie zajęło klasztor franciszkanów, a zamieszkujących tam zakonników wypędzono.
Gmina Zawichost
- Czyżów Szlachecki - pomnik żołnierzy WP z okresu II wojny światowej
- Pomnik na Podgórzu ul. Podgórze - mogiła zamordowanych zakładników z więzienia w Ostrowcu Św.
- Zawichost ul. Leonarda - pomnik "Nieznani żołnierze polegli w I wojnie światowej"
- Zawichost ul. Polna - pomnik na cmentarzu wyznania mojżeszowego
- Trójca - pamięci poległych w obronie Kościoła Św. i Ojczyzny